W zarządzaniu przedsiębiorstwem, czy to w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, czy spółki często zachodzi potrzeba powierzenia określonych zadań i obowiązków osobie trzeciej. W przypadku spółki kapitałowej jednym z rozwiązań jest powołanie kolejnego członka zarządu, w przypadku spółki osobowej kolejnego wspólnika uprawnionego do reprezentacji spółki, ale warto również rozważyć ustanowienie prokurenta, który posiada rozległe uprawnienia dostosowane do potrzeb danego przedsiębiorcy.
Prokura to instytucja prawna należąca wyłącznie do obrotu profesjonalnego, ponieważ posłużyć się nią może tylko przedsiębiorca. Zatem prokura dotyczy wyłącznie czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Kim jest prokurent i kto może nim zostać?
Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Istnieje szczególny stosunek zaufania między prokurentem a przedsiębiorcą, dlatego prokurentem może być tylko osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych. Udzielenie prokury podmiotowi, który nie spełnia tych kwalifikacji, jest nieważne.
Członek rady nadzorczej w spółce kapitałowej nie może łączyć tej funkcji z byciem prokurentem. To samo dotyczy członka komisji rewizyjnej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Czym jest prokura i jakie są jej rodzaje?
Prokura jest specjalnym rodzajem pełnomocnictwa, które musi być wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub do Krajowego Rejestru Sądowego. Rozwiązanie to ma służyć realizacji założenia o powszechnej jawności informacji dotyczących prokury. Przez wpis w rejestrze (ewidencji) następuje upowszechnienie informacji związanych z ustanowieniem prokury, jej formą, sposobem wykonania oraz jej wygaśnięciem przy wykorzystaniu właściwych dla powszechnie dostępnych rejestrów rozwiązań. Przypomnijmy, że obowiązek wpisu w rejestrze nie jest wymagany przez ustawodawcę w odniesieniu do żadnego innego rodzaju pełnomocnictwa. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Tak jak dopuszczalne jest ustanowienie kilku pełnomocników, dopuszczalne jest również ustanowienie kilku prokurentów. Wyróżniamy, więc dwa rodzaje prokury: prokurę samoistną, która pozwala na samodzielne działanie prokurenta oraz prokurę łączną, która wymaga działania prokurenta razem z innym prokurentem lub członkiem zarządu. Sposób wykonywania prokury łącznej określa mocodawca — a więc podmiot udzielający prokury. Możliwe są tu różne warianty łącznego działania prokurentów tj. łączne działanie wszystkich prokurentów lub niektórych z nich.
Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).
Powołanie prokurenta — ustanowienie a udzielenie prokury
Powołanie prokurenta to dwuetapowy proces. Najpierw podejmuje się decyzję o ustanowieniu prokury, co dokonuje się w spółkach poprzez uchwałę wspólników lub zarządu. Następnie udziela się prokury konkretnej osobie zgodnie z ustalonymi zasadami reprezentacji. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie.
Prokurent może być powołany zarówno w spółkach osobowych, takich jak spółki jawne czy partnerskie, jak i w spółkach kapitałowych, takich jak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy akcyjne. W każdym przypadku prokurent działa na podstawie właściwych regulacji prawnych i statutowych.
Jakie uprawnienia ma prokurent w spółce?
Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich. Prokura jest więc pełnomocnictwem o ustawowo określonym zakresie umocowania. Kontrahent przedsiębiorcy, w którego imieniu prokurent dokonuje określonej czynności prawnej – z uwagi na ustawowe określenie zakresu umocowania prokurenta i brak możliwości modyfikacji tego zakresu ze skutkiem wobec osób trzecich, może być pewien, że czynność prawna mieszcząca się w ustawowych granicach umocowania przewidzianego przez opisane powyżej przepisy Kodeksu cywilnego wiąże przedsiębiorcę. Kontrahenta obciąża wyłącznie akt staranności w postaci weryfikacji faktu udzielenia prokury danej osobie — co najłatwiej można zrobić na podstawie treści wpisów w rejestrze przedsiębiorców lub CEIDG.
Od generalnego zakazu ograniczania prokury ze skutkiem wobec osób trzecich istnieją wyjątki, do których należy zaliczyć w szczególności unormowania dotyczące prokury oddziałowej.
Brak jest przy tym przeszkód, aby doszło do wewnętrznego ograniczenia zakresu umocowania prokurenta, tj. w stosunku pomiędzy reprezentowanym przedsiębiorcą a prokurentem. Naruszenie takiego wewnętrznego ograniczenia przez prokurenta mogłoby rodzić wyłącznie jego odpowiedzialność wobec reprezentowanego przedsiębiorcy.
Jak odwołać prokurenta? Kiedy prokura wygasa mimo braku odwołania?
Prokura może być w każdym czasie odwołana. Prokurenta można odwołać poprzez jednostronne oświadczenie woli, które powinno być dostarczone do prokurenta w sposób, który umożliwi mu zapoznanie się z treścią oświadczenia. Oświadczenie o odwołaniu może być złożone także w formie wniosku do rejestru, jednak zawsze warto poinformować prokurenta o dokonanym odwołaniu.
Warto pamiętać, że brak wymogu określonej formy oświadczenia o odwołaniu prokurenta daje możliwość jego złożenia w dowolny sposób.
Prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy. Ten rodzaj pełnomocnictwa wygasa ze śmiercią prokurenta.
Prokura wygasa wskutek ustanowienia kuratora przez sąd ze względu na brak organu albo brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania.
Podsumowanie
Prokurent to osoba o kluczowej dla przedsiębiorcy roli, posiadająca szerokie uprawnienia do reprezentowania i podejmowania decyzji w imieniu przedsiębiorstwa. Należy jednak pamiętać, że powołanie prokurenta wiąże się z zaufaniem oraz określonymi obowiązkami, które mają na celu wspieranie rozwoju i efektywności spółki.
W celu uzyskania informacji na temat instytucji prokurenta lub w celu uzyskania pomocy w jej udzieleniu i zgłoszeniu tego faktu do właściwego rejestru prosimy o kontakt.
Umów się z nami na e-spotkanie (klik) lub uzupełnij poniższy formularz kontaktowy.
